پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

مهمتر از دشمن خارجی ما، سروکار داشتن با مدیران غیرمتخصص داخلی است. یادمان نمی‌رود که در دولت سیزدهم درباره حقابه سیستان فریاد می‌زدیم و معاون سیاسی وزیر کشور (میراحمدی) مردم و رسانه‌ها را محکوم به تشویش و ایجاد بحران می‌کردند؟ تا کی باید به اسم تعهد، سرتخصص و کاردانی را بریده و درمانده از تخصص و تعهد باشیم، خدا می‌داند؟ ورای مباحث حاشیه‌ای، کشور در بحث آب‌های مرزی، حق آبه رودخانه‌های برون مرزی وارد شده به کشور، دچار چالش بوده و تداوم کم توجهی‌ها، می‌تواند این چالش‌ها را تبدیل به بحران کند. از سال‌های دور، افغانستان ادعای معامله آب با نفت را داشت. بجای پیگیری حقوقی مسئله در مجامع بین المللی و اخذ احکام فراملی و همچنین بجای تقویت حوزه دیپلماسی رسمی، خودمان را دلخوش به رایزنی‌های مثلا دوستانه جماعتی، سرخوش از مدیران داخلی کردیم و بحران را برای کوتاه مدت حل نموده و برای میان و بلند مدت، تبدیل به فاجعه کرده ایم. ۲.۵ مترمکعب آب ذخیره شده پشت ۴سد ساخته شده در افغانستان تشنگی ایران را تشدید کرده و علاوه بر ایجاد چالش آبی برای ساکنان استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و خراسان شمالی، تهدید جدی برای کاهش تنوع زیستی ایران به شمار می‌رود. چه کسی از امثال میراحمدی‌ها در امروزه روز حساب و کتاب می‌خواهد؟

سیاست در کشورهای جهان سوم امری،محرمانه و بعضا انحصاری قلمداد می شود در حالی که در اصل امری همگانی و مشارکتی است. سیاست همانند سایر حوزه ها و نهادهای اجتماعی، نیازمند تخصص و فناوری و الزاما سیاستگذاری است. وقتی سیاست را به سلیقه، انحصار، ادعا و بدعت تقلیل داده و محدود می کنیم ، مشارکت همگانی و تخصص گرایی از درونش رخت بر بسته و تبدیل به پدیده ایجاد نظم از راه سرکوب می شود. اشتباهی که غالب دیکتاتورها ، حکومت های تمامیت طلب و دولت های کودتا ، مرتکب آن می شوند. در دیدگاه سیاسیون در چنین جوامعی ، دموکراسی معنا نداشته و در حداکثر موارد، دادن حق رای به مردم برای انتخاب از بین گزینه های تعیین شده توسط سیاسیون است. این در حالی است که در معنای واقعی، دموکراسی یعنی حق و توان مردم در مواجهه و برخورد با کانون های قدرت. چنین برداشتی از دموکراسی، سیاست را تحت نظارت اجتماع قرار می دهد نه اینکه اجتماع تابع سیاست باشد. سقوط حکومت اسد ، درس های خوبی برای کشورهای گوناگون و دولت های مختلف می تواند داشته باشد. غلامعلی دهقان معتقد است که در نیم قرن گذشته خاورمیانه شاهد سقوط حکمران‌ها بوده که در سقوط‌شان عوامل متعدد ولی مشترکی وجود داشته است. دلیل اول مشترک سقوط این حاکمان این بود که در این کشورها چیزی به اسم مشارکت سیاسی مردم به معنای واقعی کلمه وجود نداشت. به تعبیری این رهبران به مقوله‌ای تحت عنوان توسعه سیاسی بی‌توجه بودند. در این کشورها اگر مشارکتی بود هم صرفا جنبه نمایشی و تصنعی داشت. وقتی توسعه سیاسی مفقود شد و مردم در امر سیاست کشور برای خود نقشی قائل نبودند، بدیهی است‌ در روزهای سرنوشت که پای نظام سیاسی کشور در میان است، به میدان نخواهند آمد.شخصی شدن قدرت و دور شدن از آحاد ملت زیربنای سیاست کشور را متزلزل و به تعبیری لق می‌کند و کافی است تندبادی بوزد و همه چیز را ویران کند. اتفاقی که در این کشورها رخ داد. به همین دلیل من معتقدم باید منافذ حضور مردم در امور سیاست را همیشه باز نگه داشت نه اینکه با بهانه‌های مختلف آنها را مسدود کرد. دومین ویژگی مشترک دولت های ساقط شده،اتخاذ رویکرد امنیتی در اداره کشور و دل خوش بودن به درآمدهای ناشی از اقتصاد رانتیر بوده(دولت رانتیر دولتی است که بیش از چهل درصد درآمدش از صادرات یک کالا تامین می‌شود) تا توده مردم در آرامش کاذب بسر برده و دور از دنیای سیاست باشند.دولت‌های ‌رانتیر پول و رانت می‌دهند و قدرت می‌گیرند. برخلاف کشورهای پیشرفته که مالیات می‌گیرند و‌ به جامعه قدرت می‌دهند. وقتی‌ دولت‌ رانتیر‌ شکل گرفت‌‌ دولت‌ها جا‌معه و شهروندان را به خود وابسته می‌کنند و نیازی هم به مشارکت واقعی و ‌حضور نخبگان سیاسی و‌ مشارکت طبقه متوسط نمی‌بینند. سومین عامل مهم سقوط حاکم در این کشورها شکل نگرفتن حتی یک طبقه اجتماعی حامی حکومت بوده است. کشورهای جهان سوم باید برای عبور از مرحله‌گذار به توسعه همه‌جانبه از حمایت بخشی از جامعه برخوردار باشند. در این کشورها هیچگاه طبقه حامی که در روزهای سخت به میان‌ آید ایجاد نشد. برای همین با یک تندباد سیاسی همه چیز یک شبه از میان رفت.در خصوص سوریه، واقعیت این است که اوضاع سوریه از دست جریان حاکم خارج و مخالفان اسد خیلی زود دست بالا را در تحولات جاری پیدا کردند. شرایط به شکلی بود که انگار نه حامیان بین‌المللی وی و نه موافقین داخلی عزمی برای حمایت از اسد نداشتند.

سیاست پذیرش مهاجر در کشور ما بشکلی اشتباه بشدت رویکرد امنیتی و انتظامی یافته و از سیاستگذاری و مدیریت فنی و علمی دور شده است. سلیقه گرایی به حدی است که وزیر کشور قبل با نوعی پرده پوشی، پذیرای حجم بالایی از افاغنه به کشور بشکلی قانونی و غیرقانونی می‌شود و حتی شایعات مربوط به تابعیت و صدور شناسنامه ایرانی مطرح می‌شود. اما داستان در چند ماه بعد به گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد و طیف وسیعی از اقدامات افغان هراسی در کشور شکل می‌گیرد. جای تاسف داستان آنجاست که حتی امار دقیق افغانی‌های وارد شده به کشور را در اختیار نداریم و ادعای تامین امنیت را هم می‌کنیم؟ حسین میرزایی عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، در گفتگویی تخصصی، به ابعاد گوناگون موضوع مهاجر پذیری و بیگانه هراسی، اشاره داشته که در ادامه متن منعکس گردیده است.

برنامه ریزان و مدیران اجرایی کشور گویا در فضای فانتزی زندگی نموده و توان پذیرش واقعیت های اجرایی را و درک موقعیت موجود را ندارند. از عدم توسعه یافتگی و موانع توسعه چابهار حرف می زنند و پای تحریم و حوزه دیپلماسی را به وسط می کشند؟ همه ما این واقعیت ها را می دانیم، آقایان مدیر باید بفرمایند که سناریوهای برنامه ریزی شان برای شرایط تحریم چیست؟چگونه می توان چابهار را در شرایط تحریم به سمت و سوی توسعه یافتگی کشاند؟ آیا کشور با طیفی از مدیران کارنابلد توجیه گر ننه من غریبم باز مواجه است؟ مدیرانی که توان سناریوسازی در شرایط مختلف و غلطان سازی برنامه ها را ندارند؟

در حالی وزیر نیرو از اجرای طرح‌های متعدد آب‌رسانی به جهت توسعه و رفع مشکل آب آشامیدنی در سیستان و بلوچستان سخن به میان می‌آورد که هم‌چنان در این استان گزارش‌های متعددی از قطعی آب به گوش می‌رسد. به نظر می‌رسد مسئولان برای افزایش ثبت طرح‌های بهره‌برداری‌شده در کارنامه خود و احتمالاً تبلیغات انتخاباتی، این بار توجه خود را معطوف به سیستان و بلوچستان کردند.

سخنگوی طالبان : از«یافته‌های این فهرست واضح می‌گردد که افغانستان از بسیاری کشورها در کنترل تورم مقدم (پیش‌) است.»

سیاتل تایمز نوشت: استان سیستان و بلوچستان، منطقه‌ای فقیر با زمینی خشک و ترک خورده و آفتابی سوزان در گوشه جنوب شرقی ایران، وارد فصل تابستان شده است و همه مردم آنجا در مورد چگونگی تامین آب صحبت می‌کنند.

حشمت فلاحت‌پیشه رئیس کمیسیون امنیت ملی گفت: معتقدم تنها در یک مورد اگر دولت ایران بتواند وابستگی ایرانیان به این شاهرگ مالی طالبان یعنی صادرات مواد مخدر را قطع کند، آن‌ها هر قراردادی با ایران را اجرا می‌کنند. وی افزود:زمانی که ما با یک دولت به رسمیت شناخته شده مواجه نیستیم نوع ابزار‌های تعاملی و تقابلی متفاوتی را هم، باید در برابر آن در پیش بگیریم. هرچند که معتقدم از همان ابتدا سیاست کلی دولت ایران در قبال طالبان سیاست اشتباهی بود. سیاستی توام با تفریط و افراط. جنبه تفریط آن زمانی بود که ایران به صورت تلویحی طالبان را به رسمیت شناخت.

کشور‌های همسایه باید با ترتیبات جدید امنیتی، اوضاع را تحلیل و رصد کنند و برخلاف خواسته طالبان، از تشدید تنش‌ها در منطقه جلوگیری کنند. این موضوع به‌ویژه درباره ایران که به‌واسطه پیگیری موضوع حقابه و ماجراجویی مرزی طالبان، سطح جدیدی از تنش را تجربه کرده، جدی‌تر باید در دستورکار قرار گیرد. در این گزارش به بررسی چرایی افزایش تنش بین تهران و کابل پرداخته شده است.

افغانستان طی سال‌های گذشته از پرداخت حق آبه ایران سر باز زده و با ساخت سد کجکی و بعد از آن ساخت بند کمال‌خان به‌نحوی مسیر رودخانه هیرمند را تغییر داده که حتی در صورت بروز سیلاب نیز آب به جای ایران وارد گودزره شود. فلاحت‌پیشه رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی،تصریح کرد: متاسفانه یک مشکلی که در سیاست خارجی ایران و در عرصه‌های مختلف وجود دارد، هرم وارونه سیاست خارجی است؛ یعنی به‌جای اینکه ایران در سطوح رفتاری و سطوح کارشناسی برخورد تند با افغانستان و طالبان داشته باشد، رئیس‌جمهور به یکباره با عصبانت موضعی را می‌گیرد که منجر به برخورد توهین‌آمیز طالبان می‌شود.

رئیسی در سفر به استان سیستان و بلوچستان به حاکمان افغانستان اخطار کرد در دادن حقابه ایران تعلل نکنند. در پاسخ به اخطار رئیس جمهور، حکومت طالبان به صورت مشروط برای انجام تعهداتش اعلام آمادگی کرده ضمن اینکه با بی‌ادبی از مسئولین ایرانی خواسته از الفاظ نامناسب! استفاده نکنند. تنها راه برای اینکه این گروه خودسر دست از این تخلفات بردارد اینست که دولت جمهوری اسلامی ایران نشان دهد اخطار رئیس جمهور کاملاً جدی است و در این زمینه مماشاتی وجود نخواهد داشت. نکته درخشان در این ماجرا اینست که اکنون حتی تطهیر‌کنندگان طالبان هم فهمیده‌اند مماشات با این گروه جواب نمی‌دهد و باید اشتباه محاسباتی خود در تعامل با آن را تصحیح کنند.

اخیراً در برخی از رسانه‌ها صحبت از برکناری شیخ هیبت الله شده است و علت آن را تصامیم ایشان در رابطه با تحصیل و کار زنان و فشار‌های خارجی عنوان شده است؛ فارغ از صحت یا کذب بودن این خبر فرایند گزینش رهبر جدید در سیستم تصمیم گیری امارت اسلامی چگونه است؟ گزینش رهبر جدید بدین صورت است که مانند موارد قبلی رهبر فوت کند و رهبر جدید انتخاب شود یا خودش استعفا دهد یا به علت بیماری قادر به ادای مسئولیت نباشد و در آخر و در وضعیت بحرانی توسط شورای رهبری برکنار شود و شخص دیگری جانشین ایشان شود، اما این برکناری برای امارت اسلامی بسیار هزینه‌زا است، هم باعث بدعت بد و تشدد و اختلاف می‌شود و هم این تصمیم نشان دهنده تسلیم شدن در برابر دخالت و فشار خارجی است که به نظر می‌رسد هیچگاه در دستور کار قرار نگیرد.

محمد سرگزی، نماینده مجلس زابل در مجلس، گفت: با حکومت طالبان «اتمام حجت» شود که اگر حق‌آبه هیرمند را «ندهند» تمام مهاجران افغان در استان سیستان و بلوچستان اخراج شوند. وی گفت: رئیس‌جمهور به وزارت امور خارجه تکلیف کرده که هر چه سریع‌تر با اتمام حجت به افغانستان حقابه هیرمند را بگیرند.

سرپرست وزارت معادن حکومت طالبان می‌گوید قراردادی میان کابل و یک شرکت چینی برای استخراج نفت از حوزه آمودریا در شمال این کشور امضا شد. مقام‌های طالبان در یک کنفرانس خبری با اعلام این مطلب تاکید کردند این قرارداد با شرکت نفت و گاز آسیای مرکزی سین کیانگ امضا شده و طبق آن چین سالانه ۱۵۰ میلیون دلار طی ۳ سال آینده و بعد هم سالانه ۵۴۰ میلیون دلار برای ۲۲ سال آینده در افغانستان سرمایه‌گذاری خواهد کرد. این نخستین قرارداد بزرگ استخراج در افغانستان با یک کشور خارجی از زمانی است که طالبان قدرت را در این کشور به دست گرفته است.

صلاح الدین ربانی، وزیر خارجه سابق افغانستان، به جماران گفت: از آن جایی که گروه طالبان هم از نظر تاریخی در قالب یک حرکت نظامی به وجود آمده اند و هم از نگاه فکری به مفهوم «غلبه با زور» در قبال مشروعیت باور دارند و تصاحب قدرت را از طریق اعمال زور و خشونت روا می‌دانند، اساسا به مفهوم شورا، تمثیل اراده مردم در تعیین سرنوشت و مفهوم حزب که مؤلفه مدنی است اعتقادی ندارد و از طرف دیگر احزاب معمولا در وجود نظام سیاسی مردم سالار و در چهارچوب قانون موضوعیت می‌یابند و فرصت فعالیت دارند که طالبان علیه چنین نظمی می‌باشند. بنابراین، حزب در افغانستانِ تحت حاکمیت طالبان به هیچ وجه مجال فعالیت سیاسی حقیقی و معنی دار پیدا نمی‌کند و اکنون نیز احزاب سیاسی تعطیل شده اند.

فدا حسین مالکی گفت: طالبان در مورد حقابه هیرمند بازی در می‌آورند یک روز می‌گویند آب نیست یک روز می‌گویند این حقابه داده می‌شود، اما خبری از پرداخت نیست. به گونه‌ای رفتار کرده اند که ما احساس می‌کنیم اعتماد لازم بین ما و طالبان کمرنگ شده است و اگر این رفتار آن‌ها ادامه داشته باشد این اعتماد سلب می‌شود.

نماینده یونیسف در ایران گفت: «یک واقعیت درباره وزارت بهداشت ایران وجود دارد که درباره وزارت بهداشت خیلی از کشور‌ها صدق می‌کند، آن هم این‌که در پاندمی کووید۱۹ ظرفیت‌های خدمات رسانی این وزارتخانه بسیار تحت فشار قرار گرفت.»

وزارت دفاع طالبان اعلام کرده است که مولوی مهدی مجاهد، تنها فرمانده هزاره تبار این گروه، در مناطق مرزی افغانستان و ایران کشته شده است. مولوی مهدی تنها فرمانده هزاره تبار طالبان بود و بعد از تسلط دوباره آنها بر افغانستان، به عنوان رئیس استخبارات استان بامیان، تعیین شد. اما در ماه دلو سال 1400 خورشیدی، طالبان مولوی مهدی را از ریاست استخبارات بامیان برکنار کردند و بجای او قاری بلال، یکی از فرماندهان «قطعه انتحاری» این گروه را به عنوان رئیس استخبارات بامیان تعیین کردند. بر اساس اعلامیه‌ای که وزارت دفاع طالبان منتشر کرده، نیروهای استخبارات طالبان، مولوی مهدی را هنگامی که می‌خواسته از نقاط مرزی افغانستان و ایران عبور کتد و به ایران برود، شناسایی و کشته‌اند.

از جمله آفات دنیای اسلام، کم توجهی به حضور و تقویت عقلانیت در دین و مسئولیت پذیری همگانی مردم در حوزه دین و شریعت است. در هر جامعه‌ای که با ضعف تفکر و عقلانیت مواجه شده و شاهد دنیاگرایی و کم توجهی مردم به حضور موثر در دین باشیم، شک نکنید که بزودی رادیکالیسم دینی با چهره خود علامه پنداری برای پوشش دادن به ضعف‌های بنیادین خود، بروز و ظهور نموده و متجلی می‌شود. رهبر محترم طالبان مدعی است که قوانین ساخته مردم را کنار بگذارید؛ از شریعت پیروی کنید. در حکومت ما، تصمیم‌ها بر اساس خواست و سلیقه مردم گرفته نمی‌شود و .... ریشه این گفتار، تاکید خاصی بر خود مرجع پنداری و رادیکالیسم دارد. در اسلام منشا قوانین از فقه است و منشا فقه از دین مبین. شما بر اساس کدامین مشروعیت نظام‌مند خود را صاحب قانون برگرفته از فقه و فقه برگرفته از دین مبین می‌دانید. طالب عزیز، برای چند صباحی کسب قدرت نه اسلام را آلوده کن و نه مردم کشورت را به قهقرا بفرست. شرط بلاغ گفتیم، دین و دنیای تان با خودتان.

دیپلمات ارشد پاکستانی خواستار کاهش فشار تحریمی بر مردم افغانستان شد.